به گزارش مشرق به نقل از اعتماد، در حال حاضر گزارش‌ها حاكي از شيوع شپش در مدارس شمالي پايتخت است. مسوولان مدارس شيوع اين بيماري را تا حدودي عادي و نهايتا در ارتباط با كمبود مربي بهداشت در مدارس مي‌دانند.
اما براي مردم شيوع اين بيماري در مدارس شمالي پايتخت نگراني از وضعيت مدارس حاشيه‌يي و جنوبي شهر و همچنين ديگر شهرستان‌ها را در پي داشته است. رسول پاپايي، كارشناس آموزش و پرورش وضعيت مدارس جنوبي و حاشيه‌يي شهر و همچنين شهرستان‌ها را به مراتب نگران‌كننده‌‌تر از مدارس شمالي شهر مي‌داند.
به اعتقاد او دليل اينكه هر سال شاهد رسانه‌يي شدن خبر شيوع شپش در مدارس از مناطق شمالي شهر هستيم، سطح بالاتر بهداشت و حساسيت و مراقبت بيشتر خانواده‌هاست كه باعث مي‌شود زودتر از شيوع اين بيماري در بين دانشآموزان مطلع شوند. معاون يكي از مدارس شمال پايتخت نيز به مشكل هميشگي مربي بهداشت در مدارس اشاره مي‌كند كه سبب شيوع بيماري شده كه با پايين‌ترين سطح مراقبت قابل پيشگيري است. آموزش و پرورش اما چندان پاسخگو نيست.
محمد چينيان، مديركل دفتر سلامت و امور تندرستي وزارت آموزش و پرورش در اين زمينه مي‌گويد اين بيماري مربوط به كشور ما نيست و در بسياري از كشورهاي پيشرفته نيز وجود دارد. او با بيان اينكه مدارس داراي تراكم جمعيتي زياد و در مكان‌هايي كه امكان شيوع پديكلوزيس سر وجود دارد، آموزش و پرورش آموزش‌هايي را براي مربيان بهداشت، والدين و دانشآموزان دارد، درباره راه‌هاي پيشگيري از اين بيماري مي‌گويد نگاه ما درباره طرح مبارزه با پديكلوزيس سر يا همان شپش، آموزشي است؛ به اين معني كه مربيان بهداشت و معلمان در دوره‌هاي آموزش‌هاي ضمن خدمت شركت مي‌كنند و با بحث‌هاي پيشگيرانه آن آشنا مي‌شوند.
او چندي پيش نيز در واكنش به خبر شيوع اين بيماري در مدارس پايتخت گفت طرح مبارزه با پديكلوزيس سر سال‌هاست كه در آموزش و پرورش در حال اجراست و امسال نيز دستورالعمل جديد را با همكاري وزارت بهداشت تهيه كرديم. به گفته او شپش سر يا بحث پديكلوزيس سر به مسائل اقتصادي و اجتماعي جامعه ربطي ندارد و طبق پروتكل جديد، پديكلوزيس سر به عنوان بيماري محسوب نمي‌شود.
اما در حالي كه بسياري از كارشناسان بهداشتي و متخصصان پوست و مو از مدارس به عنوان يكي از اصلي‌ترين مكان‌هاي شيوع اين بيماري صحبت مي‌كنند، اين مقام مسوول آموزش و پرورش مي‌گويد عوامل مختلفي منجر به ايجاد پديكلوزيس سر مي‌شود اما مطمئنا از مدرسه به پديكلوزيس سر مبتلا نمي‌شود بلكه ابتلا از سطح جامعه است كه بحث خود را مي‌طلبد.
دكتر «علي فرشچي» متخصص پوست و مو با تاكيد بر لزوم كنترل دانشآموزان در مدارس و مهدكودك‌ها توسط مربيان بهداشتي براي جلوگيري از اين بيماري، مي‌گويد: زماني فرد متوجه شپش سر مي‌شود كه دچار خارش‌هاي شديد شده و چند ماه از بيماري‌اش گذشته و ده‌ها نفر را مبتلا كرده است، لذا مشكلي كه در برخي مدارس مشاهده مي‌شود به همين علت است. به گفته او براي جلوگيري از شيوع بيماري‌ها در سطح گسترده بايد به مسائل بهداشتي دانشآموزان در خانواده و مدرسه توجه شود كه متاسفانه مسوولان ذي‌ربط نه‌تنها اين موضوع را در حاشيه قرار داده‌اند بلكه بروز چنين بيماري‌هاي ناقل در مدارس را جدي تلقي نكرده و به‌راحتي از كنار آن مي‌گذرند.
اين متخصص پوست تاكيد دارد بروز مشكلات و بيماري‌هايي مانند شپش در مدارس زنگ هشداري است براي مسوولان تا اهميت بهداشت مدارس را در برنامه‌ريزي‌هاي خود قرار دهند چرا كه در صورت ادامه اين روند صدمات جبران‌ناپذيري از نظر رواني و آموزشي در بين دانشآموزان باقي خواهد ماند.
نتيجه تحقيقات نگران‌كننده است
اگرچه مسوولان آموزش و پرورش چندان موضوع شيوع شپش سر در مدارس را جدي نمي‌دانند، اما نتايج تحقيقات بيانگر اين است كه مدارس كشور خصوصا مدارس شهرستان‌ها و مناطق حاشيه‌يي آمار بالايي از ميزان شيوع اين بيماري دارند.
يكي از آخرين پژوهش‌هايي كه تحت عنوان «شيوع شپش سر و عوامل موثر بر آن در دانشآموزان مدارس ابتدايي دخترانه مناطق روستايي استان قم» در سال90 روي 900 دانش‌آموز صورت گرفته نشان مي‌دهد، 3/13 درصد يعني 120 نفر از دانشآموزان دچار اين بيماري بودند.
براساس اين پژوهش ميداني عواملي همچون محل سكونت، شغل، تحصيلات والدين، تعداد افراد خانوار، وجود حمام در منزل، تعداد دفعات استحمام، تعداد دفعات شانه‌زني، سابقه ابتلا به شپش سر، وجود يا عدم وجود مربي بهداشت در مدارس، دسترسي يا عدم دسترسي به خدمات بهداشتي درماني در ابتلا به آلودگي دانشآموزان به شپش سر موثر بودند. اما نكته مهم در نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد علل شيوع اين بيماري در بين دانشآموزان با عواملي همچون عدم وجود مربي بهداشت در مدرسه، عدم دسترسي كافي به خدمات بهداشتي درماني و عدم توجه كافي به رعايت بهداشت فردي مرتبط است. اين در حالي است كه بررسي‌ها نشان مي‌دهد مدارس كشور حتي مدارس شمالي پايتخت با استاندارد تعداد مربي بهداشت به ازاي هر دانش‌آموز فاصله زيادي دارند.
همچنين به كارگيري افرادي با مدرك تحصيلي غيرمرتبط به عنوان مربي بهداشت در مدارس باعث شده طرح‌هاي پيشگيري از اين بيماري در مدارس چندان تاثيرگذار نباشد. بررسي‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد در حالي كه بيش از 27 هزار فارغ‌التحصيل رشته بهداشت در مقاطع مختلف تحصيلي بيكار هستند، در خوش‌بينانه‌ترين حالت به ازاي هر 1200 دانش‌آموز يك مربي بهداشت وجود دارد.
همچنين در حالي كه استاندارد‌هاي جهاني مي‌گويد در كمترين حالت بايد به ازاي هر 167 دانش‌آموز يك مربي بهداشت در مدارس فعاليت داشته باشند، آموزش و پرورش براي رسيدن به استاندارد يك مربي بهداشت به ازاي 750 دانش‌آموز، نياز به استخدام دست كم پنج هزار مربي بهداشت دارد. با اين وجود سال‌هاست كه آموزش و پرورش اگرچه به اين كمبود مربي بهداشت اذعان دارد اما اقدامي درباره استخدام مربي بهداشت نداشته است.
گزارش‌هاي رسيده از دانشآموزان و والدين نيز حاكي از اين است كه فعاليت و آموزش‌هاي مربيان فعلي بهداشت در مدارس محدود به آموزش‌هاي غيركاربردي و نصب پوستر و حضور يك روز در هفته در مدارس است كه چندان تاثيري در افزايش آگاهي‌هاي بهداشتي دانشآموزان ندارد.
در حالي كه انتقال شپش سر عمدتا در اثر تماس مستقيم يا تماس با اشياي آلوده مثل حوله، شانه و برس سر، كلاه، روسري و... كه به‌طور مشترك مورد استفاده قرار مي‌گيرند يا اينكه در يك‌جا روي هم قرار داده شوند، و همچنين به وسيله صندلي‌هاي سالن‌هاي اجتماعات و كلاس‌ها هم منتقل مي‌شود، بسياري از دانشآموزان از مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي در اين زمينه اطلاعي ندارند.
اما براي مردم شيوع اين بيماري در مدارس شمالي پايتخت نگراني از وضعيت مدارس حاشيه‌يي و جنوبي شهر و همچنين ديگر شهرستان‌ها را در پي داشته است. رسول پاپايي، كارشناس آموزش و پرورش وضعيت مدارس جنوبي و حاشيه‌يي شهر و همچنين شهرستان‌ها را به مراتب نگران‌كننده‌‌تر از مدارس شمالي شهر مي‌داند.
به اعتقاد او دليل اينكه هر سال شاهد رسانه‌يي شدن خبر شيوع شپش در مدارس از مناطق شمالي شهر هستيم، سطح بالاتر بهداشت و حساسيت و مراقبت بيشتر خانواده‌هاست كه باعث مي‌شود زودتر از شيوع اين بيماري در بين دانشآموزان مطلع شوند. معاون يكي از مدارس شمال پايتخت نيز به مشكل هميشگي مربي بهداشت در مدارس اشاره مي‌كند كه سبب شيوع بيماري شده كه با پايين‌ترين سطح مراقبت قابل پيشگيري است. آموزش و پرورش اما چندان پاسخگو نيست.
محمد چينيان، مديركل دفتر سلامت و امور تندرستي وزارت آموزش و پرورش در اين زمينه مي‌گويد اين بيماري مربوط به كشور ما نيست و در بسياري از كشورهاي پيشرفته نيز وجود دارد. او با بيان اينكه مدارس داراي تراكم جمعيتي زياد و در مكان‌هايي كه امكان شيوع پديكلوزيس سر وجود دارد، آموزش و پرورش آموزش‌هايي را براي مربيان بهداشت، والدين و دانشآموزان دارد، درباره راه‌هاي پيشگيري از اين بيماري مي‌گويد نگاه ما درباره طرح مبارزه با پديكلوزيس سر يا همان شپش، آموزشي است؛ به اين معني كه مربيان بهداشت و معلمان در دوره‌هاي آموزش‌هاي ضمن خدمت شركت مي‌كنند و با بحث‌هاي پيشگيرانه آن آشنا مي‌شوند.
او چندي پيش نيز در واكنش به خبر شيوع اين بيماري در مدارس پايتخت گفت طرح مبارزه با پديكلوزيس سر سال‌هاست كه در آموزش و پرورش در حال اجراست و امسال نيز دستورالعمل جديد را با همكاري وزارت بهداشت تهيه كرديم. به گفته او شپش سر يا بحث پديكلوزيس سر به مسائل اقتصادي و اجتماعي جامعه ربطي ندارد و طبق پروتكل جديد، پديكلوزيس سر به عنوان بيماري محسوب نمي‌شود.
اما در حالي كه بسياري از كارشناسان بهداشتي و متخصصان پوست و مو از مدارس به عنوان يكي از اصلي‌ترين مكان‌هاي شيوع اين بيماري صحبت مي‌كنند، اين مقام مسوول آموزش و پرورش مي‌گويد عوامل مختلفي منجر به ايجاد پديكلوزيس سر مي‌شود اما مطمئنا از مدرسه به پديكلوزيس سر مبتلا نمي‌شود بلكه ابتلا از سطح جامعه است كه بحث خود را مي‌طلبد.
دكتر «علي فرشچي» متخصص پوست و مو با تاكيد بر لزوم كنترل دانشآموزان در مدارس و مهدكودك‌ها توسط مربيان بهداشتي براي جلوگيري از اين بيماري، مي‌گويد: زماني فرد متوجه شپش سر مي‌شود كه دچار خارش‌هاي شديد شده و چند ماه از بيماري‌اش گذشته و ده‌ها نفر را مبتلا كرده است، لذا مشكلي كه در برخي مدارس مشاهده مي‌شود به همين علت است. به گفته او براي جلوگيري از شيوع بيماري‌ها در سطح گسترده بايد به مسائل بهداشتي دانشآموزان در خانواده و مدرسه توجه شود كه متاسفانه مسوولان ذي‌ربط نه‌تنها اين موضوع را در حاشيه قرار داده‌اند بلكه بروز چنين بيماري‌هاي ناقل در مدارس را جدي تلقي نكرده و به‌راحتي از كنار آن مي‌گذرند.
اين متخصص پوست تاكيد دارد بروز مشكلات و بيماري‌هايي مانند شپش در مدارس زنگ هشداري است براي مسوولان تا اهميت بهداشت مدارس را در برنامه‌ريزي‌هاي خود قرار دهند چرا كه در صورت ادامه اين روند صدمات جبران‌ناپذيري از نظر رواني و آموزشي در بين دانشآموزان باقي خواهد ماند.
نتيجه تحقيقات نگران‌كننده است
اگرچه مسوولان آموزش و پرورش چندان موضوع شيوع شپش سر در مدارس را جدي نمي‌دانند، اما نتايج تحقيقات بيانگر اين است كه مدارس كشور خصوصا مدارس شهرستان‌ها و مناطق حاشيه‌يي آمار بالايي از ميزان شيوع اين بيماري دارند.
يكي از آخرين پژوهش‌هايي كه تحت عنوان «شيوع شپش سر و عوامل موثر بر آن در دانشآموزان مدارس ابتدايي دخترانه مناطق روستايي استان قم» در سال90 روي 900 دانش‌آموز صورت گرفته نشان مي‌دهد، 3/13 درصد يعني 120 نفر از دانشآموزان دچار اين بيماري بودند.
براساس اين پژوهش ميداني عواملي همچون محل سكونت، شغل، تحصيلات والدين، تعداد افراد خانوار، وجود حمام در منزل، تعداد دفعات استحمام، تعداد دفعات شانه‌زني، سابقه ابتلا به شپش سر، وجود يا عدم وجود مربي بهداشت در مدارس، دسترسي يا عدم دسترسي به خدمات بهداشتي درماني در ابتلا به آلودگي دانشآموزان به شپش سر موثر بودند. اما نكته مهم در نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد علل شيوع اين بيماري در بين دانشآموزان با عواملي همچون عدم وجود مربي بهداشت در مدرسه، عدم دسترسي كافي به خدمات بهداشتي درماني و عدم توجه كافي به رعايت بهداشت فردي مرتبط است. اين در حالي است كه بررسي‌ها نشان مي‌دهد مدارس كشور حتي مدارس شمالي پايتخت با استاندارد تعداد مربي بهداشت به ازاي هر دانش‌آموز فاصله زيادي دارند.
همچنين به كارگيري افرادي با مدرك تحصيلي غيرمرتبط به عنوان مربي بهداشت در مدارس باعث شده طرح‌هاي پيشگيري از اين بيماري در مدارس چندان تاثيرگذار نباشد. بررسي‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد در حالي كه بيش از 27 هزار فارغ‌التحصيل رشته بهداشت در مقاطع مختلف تحصيلي بيكار هستند، در خوش‌بينانه‌ترين حالت به ازاي هر 1200 دانش‌آموز يك مربي بهداشت وجود دارد.
همچنين در حالي كه استاندارد‌هاي جهاني مي‌گويد در كمترين حالت بايد به ازاي هر 167 دانش‌آموز يك مربي بهداشت در مدارس فعاليت داشته باشند، آموزش و پرورش براي رسيدن به استاندارد يك مربي بهداشت به ازاي 750 دانش‌آموز، نياز به استخدام دست كم پنج هزار مربي بهداشت دارد. با اين وجود سال‌هاست كه آموزش و پرورش اگرچه به اين كمبود مربي بهداشت اذعان دارد اما اقدامي درباره استخدام مربي بهداشت نداشته است.
گزارش‌هاي رسيده از دانشآموزان و والدين نيز حاكي از اين است كه فعاليت و آموزش‌هاي مربيان فعلي بهداشت در مدارس محدود به آموزش‌هاي غيركاربردي و نصب پوستر و حضور يك روز در هفته در مدارس است كه چندان تاثيري در افزايش آگاهي‌هاي بهداشتي دانشآموزان ندارد.
در حالي كه انتقال شپش سر عمدتا در اثر تماس مستقيم يا تماس با اشياي آلوده مثل حوله، شانه و برس سر، كلاه، روسري و... كه به‌طور مشترك مورد استفاده قرار مي‌گيرند يا اينكه در يك‌جا روي هم قرار داده شوند، و همچنين به وسيله صندلي‌هاي سالن‌هاي اجتماعات و كلاس‌ها هم منتقل مي‌شود، بسياري از دانشآموزان از مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي در اين زمينه اطلاعي ندارند.
